Büyükbaşlarda Süt Sağım İşlemleri

Sağımdan Önce

Sağım, sütün belirli aralıklarla alınması için uygulanan bir dizi işlemlerdir.
Büyükbaşlar genellikle 12 saat arayla günde 2 defa sağılırlar. Fazla süt verimi olan, kendi kendini emen veya meme başı gevşek olduğu için damla damla süt akıtan hayvanlarda bu miktar 3-4′ e çıkarılabilir. Sağımcı sağıma girmeden ellerini, tırnak diplerini ve kollarını fırça ile yıkamalı sağımdan önce hazırlıkları yapmalıdır:

  • Tekerlekli bir sağım arabasına iki temiz kova içine temiz ılık su koymalıdır.
  • Kovaların içine uygun bir antiseptik ilave etmelidir.
  • Birinci kovaya temiz bir sünger, İkinci kovaya hayvan sayısı kadar temiz havlu kağıt koymalıdır.
  • Plastik bir kabın içine koyu renkli bir şişe veya tercihen siyah renkli bir plastik koymalıdır.
  • Plastik bir bardak içine sağım sonu memeleri daldırmak için iyotlu bir dezenfektan koymalıdır.

Sağıma hazırlanan, daha önce temizlik ve dezenfeksiyonu yapılmış barınaklarına bağlanan büyükbaşların yanına getirilen sağım arabasındaki birinci kovadaki sünger ile memeler iyice yıkanır. Daha sonra ikinci kovadaki bir havlu kağıt çıkarılıp iyice sıkıldıktan sonra iki el içine yayılıp, memelerin lopları iyice silinir.

Ters çevrilen peçetenin dört bir ucu ile meme başları iyice temizlenir. Bu arada sütün inmesini kolaylaştırmak için hayvana nazik davranılmalıdır. Sonra plastik tas içindeki siyah zemine her bir meme başından birkaç çekim süt sağılarak yapısına ve şekline bakılır. Bu esnada sütün kıvamındaki ve rengindeki değişikliklere dikkat edilir. (Hastalıklı sütler, çok sulu-koyu kıvamlı-yoğurt veya boza kıvamlı, kırmızı, sarı, yeşil vs. renk değişikliği tespit edildiğinde o meme ayrı bir kovaya sağılır ve vakit geçirilmeden bir veteriner hekime haber verilir.)
Bu işlemler tamamlandıktan sonra süt meme sarnıcına inmiştir sağıma geçilir.

Sağım İşlemleri

Bugün için ülkemizde çoğunlukla elle sağım uygulanmaktadır. Elle sağım basit bir olay gibi görünmekle beraber tam ve doğru uygulanmaz ise meme sağlığı bozulabilir ve elde edilen sütün miktar ve kalitesi düşer.
Elle sağım için en uygun yöntem; baş ve işaret parmağı ile meme başı dip kısmından sıkılarak diğer parmakların yukarıdan aşağıya birbiri ardına avuç içine doğru basınç yapması ile meme başına hapsedilmiş sütün meme başından çıkarılması, daha sonra baş ve işaret parmağının gevşetilmesi ile meme başı kanalına süt dolması ile sağlanır ve bu işlemlerin ardarda yapılması ile sağım devam eder.
Sağım sırasında memeler ve eller tamamen kuru olmalıdır. Ellerin süt veya başka sıvılarla ıslatılması gereksizdir. Sağım sırasında önce ön memelerin daha sonra arka memelerin sağılması daha pratiktir. Sağımda memeye uygulanan basınç ve sağım hızı değişmemelidir.
Sağım sonuna doğru süt azalınca baş ve işaret parmağı hafifçe çekmesi ile süt akışı artar. Memede kalan sütün tamamının alınması için avuç içine alınan meme başlarının yukarıya bastırılıp değişik yönlere doğru masaj yapılması yararlı olur.

Büyük işletmelerde zamandan ve işgücünden kazanmak amacıyla kullanılan ancak çok dikkatli uygulanılması gereken bir sağım şeklidir. Sağım makinesi buzağının anasını doğal olarak emme biçimine göre yapılmıştır.
Buzağının emme hareketleri sırasında boğazında negatif bir vakum, meme içinde toplanan süt ise pozitif bir vakum oluşturur. Bu basınç farkı nedeniyle süt buzağının ağzına akar. Bu esnada buzağı dili ve damağı ile sıkıştırdığı meme başına masaj yapar ki bu meme başındaki kanın rahat dolaşması için gereklidir.
Sağım makinesi buzağının emme hareketini vakum pompası ile , dili ile yaptığı masaj etkisini de pulsatör yardımı ile gerçekleştirir. Çok değişik tipte sağım makineleri olmasına rağmen hepsi aynı esasa göre çalışırlar. Bir sağım makinesinde beş temel kısım bulunmaktadır:
1. Vakum motoru,
2. Vakumu taşıyan borular,
3. Pulsatör,
4. Sağım ünitesi,
5. Sütün toplandığı yer.
Makineli sağım ile süt 3-5 dakkika içinde sağılabilir. Sağım sonuna doğru süt azaldıkça memelere avuç içi ile masaj yapmak yararlıdır. Sütün tamamının memeden alınmasına özen gösterilmelidir.

NUTRİLAB bünyesinde tam donanımlı bir yem analiz laboratuvarı ve esnek üretim kabiliyetine sahip son teknoloji bir premiks ve besin destekleri üretim tesisi bulundurmaktadır.